Polskie Radio Olsztyn (zespół archiwalny przekazany do Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk)
Zbiór nagrań etnograficznych i etnomuzycznych dokonanych przez ekipę Polskiego Radia Olsztyn na terenie Warmii i Mazur znajduje się w Instytucie Sztuki PAN od 1974 r. Nagrania zostały przekazane decyzją dyrekcji PR Olsztyn oraz głównej inicjatorki i twórczyni owego zbioru – Maryny Okęckiej-Bromkowej.
Zespół archiwalny tworzy 135 taśm szpulowych opatrzonych akronimem AF-PR_Olsztyn oraz 52 teczki, zawierające tzw. dokumentację nienagraną. Treść nagrań stanowią głównie opowieści, wywiady oraz pieśni. Nielicznie występują także nagrania muzyki instrumentalnej.
Omawiane nagrania odbywały się na przestrzeni lat 1956–1974, a kierowniczką ekipy nagraniowej była Maryna Okęcka-Bromkowa. W 1957 r. z jej inicjatywy powstało Archiwum Folkloru w Archiwum Rozgłośni Polskiego Radia w Olsztynie, następnie powstało Archiwum Warmii i Mazur. Zbiór przekazany Instytutowi Sztuki to materiał z nagrań terenowych ekipy radiowej, wyselekcjonowany na potrzeby prac wydawniczych IS PAN w związku z przygotowywanymi wówczas tomami Warmia i Mazury w serii Polska pieśń i muzyka ludowa. Zespół archiwalny zawiera w większości nagrania pochodzące z ówczesnego województwa olsztyńskiego (najliczniejsze) oraz białostockiego, a więc z historycznych terenów Warmii i Mazur. Nagrania były wykorzystywane w audycjach radiowych.
Zbiór liczy ok. 2 321 nagranych pozycji, z czego część pochodzi z Warmii (ok. 733), podobna grupa utworów została zarejestrowana na Mazurach (ok. 798), a ok. 790 utworów pochodzi z innych regionów (co związane jest z tym, że nagrań często dokonywano także w Domach Opieki Społecznej, które zamieszkiwali również pensjonariusze niepochodzący z tych terenów).
W zarejestrowanym materiale pieśniowym dominuje materiał liryczny, zabawowy i przyśpiewkowy, odnajdujemy tu także kołysanki, pieśni patriotyczne i społeczne, a nawet, choć rzadziej, pieśni historyczne. Sporo jest materiału obrzędowego: pieśni weselne czy utwory związane z doroczną obrzędowością. Bardzo istotne są także nagrania instrumentalne, w tym, zarejestrowane w 1972 r. nagrania wileńskich cymbalistów, przesiedlonych na teren województwa olsztyńskiego po II wojnie światowej.
Niezaprzeczalnym atutem kolekcji, jest także folklor słowny, na który składają się: opowiadania, bajki (w tym bajki magiczne), anegdoty, gawędy, legendy o lokalnych górach, wioskach, jeziorach i lasach, opowieści o dawnych wierzeniach w mary, czarownice czy strachy.
Osobliwością nagrań są także wywiady na tematy społeczno-historyczne, obejmujące tematykę zmian jakie dokonały się w szczególności po II wojnie światowej (choć poruszona została także kwestia plebiscytu z 1920 roku) na Warmii i Mazurach: stosunek do języka polskiego i języka niemieckiego, nadzieje i rozczarowania związane z wejściem regionu w granice Polski, stosunki z polską ludnością napływową po 1945 roku, wyjazdy Mazurów do Niemiec i inne.
Dokumentację Kolekcji Polskiego Radia Olsztyn w ramach projektu Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne digitalizują i opracowują Anna Walkowiak oraz Magdalena Bill-Kunce.
Zasoby Polskiego Radia Olsztyn można znaleźć w repozytorium wpisując w pole SYGNATURA przedrostek PROlszt lub w pole ARCHIWUM (dla rejestru NOŚNIKI) nazwę, lub fragment nazwy zasobu.
Zob. więcej:
Anna Walkowiak, Prezentacja i opis zbioru etnomuzycznych nagrań dokumentalnych Radia Olsztyn zachowanych w Zbiorach Fonograficznych ISPAN, w: Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny, zachowanie, udostępnianie, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenie Liber Pro Arte, Tom II, Warszawa 2019, s. 163-182.
Arleta Nawrocka-Wysocka, Charakterystyka etnomuzykologiczna źródeł fonicznych zachowanych w kolekcji nagraniowej Radia Olsztyn, w: Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny, zachowanie, udostępnianie, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenie Liber Pro Arte, Tom II, Warszawa 2019, s. 184-197.