Jednym z głównych celów projektu Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny, zachowanie, udostępnianie jest badanie aspektów prawnych związanych z udostępnianiem nagrań i tworzeniem współczesnej dokumentacji oraz wdrażanie wypracowanych rozwiązań w tym zakresie. Przez wszystkie lata realizacji wieloetapowego projektu trwa współpraca i konsultacje z prawnikami i specjalistami w zakresie prawa własności intelektualnej (m.in. mec. Artur Firgolski, dr Nicholaz Ghazal, dr Sybilla Stanisławska-Kloc). Samą problematykę podjęto jako temat naukowo-badawczy a wyniki prac prezentowano na konferencjach naukowych a także opublikowano bezprecedensowe opracowanie pt. Polskie dziedzictwo etnofonograficzne w świetle obowiązujących przepisów prawa, czyli Janko Muzykant na wokandzie.

Udostępnianie nagrań dźwiękowych przez instytucje odpowiedzialne za ochronę dziedzictwadźwiękowego a prawo autorskie

Pomimo tych wnikliwie przeprowadzonych prac, analizie konkretnych problemów i case studies oraz dostępnych publikacji tematyka ta wciąż jest poruszana i żywo dyskutowana w różnych środowiskach, często – paradoksalnie wobec prac już przeprowadzonych i opublikowanych – w bardzo wysokim stopniu ogólności. W 2021 r. postanowiliśmy zatem w nieco prostszej – i mamy nadzieję, że w przystępniejszej niż dyskurs stricte naukowy – formie przedstawić opracowanie, które odpowiada na pytanie o co należy zadbać, by zgodnie z prawem udostępniać i publikować źródła dokumentalne o charakterze etnomuzycznym. Choć – jak wykazały badania podjęte w niniejszym projekcie – dokumenty fonograficzne i audiowizulane zgromadzone są w wielu różnych instytucjach i miejscach: od naukowych, medialnych, przez muzea, stowarzyszenia, instytucje kultury na kolekcjach prywatnych kończąc, to sam problem jest uniwersalny, bowiem przez lata temat nagrań muzyki tradycyjnej w kontekście prawa w zasadzie nie istniał. I czy jest to kwestia rzetelnego wydania naukowo i krytycznie opracowanych źródeł czy też chęć podzielenia się swoimi nagraniami z pasjonującego spotkania sprzed lat artysty ludowego w każdym przypadku należy pamiętać, iż fonogram nie jest „dźwiękową fotografią” martwego przedmiotu a zapisem czyjegoś głosu lub gry na instrumencie, zapisem spotkania, muzykowania, rozmowy (nie zawsze więc utrwalenia studyjnego „na płytę”) gdy dany twórca znalazł się w kręgu naszego zainteresowania, stał się naszym mistrzem czy depozytariuszem tradycji, którą chcemy utrwalać ale też przekazywać dalej..

Zapraszamy do lektury tekstu podsumowującego aktualny kontekst korzystania z dóbr etnofonograficznych w świetle prawa autorskiego. Autorem opracowania jest dr Nicholas Ghazal.