Old Orava melodies…

“Old Orava melodies…
Polish Academy of Science, Institute of Arts
(ISPAN Folk Music Collection Vol.13, 2019)

Orava is  the land of borderline, inhabited by Orava Highlanders who form a separate ethnographic group with its own specific and interesting culture. Colonisation of Orava by the Hungarian house of the Thurzons was of crucial importance to shaping Orava’s local, 15th-century culture. The Hungarians took advantage of the surge of the Vlachs (15th and 16th centuries), as well as the refugeeism of serfs from Żywiecczyzna, Niżne Podhale and surroundings of Jordanów. Uprisings of Hungarian magnates against the Habsburgs (which sometimes took form of religious fights) or even migrations for economic reasons  were also of some influence.
out from other cultures for some characteristic features such as Orava Highlanders outfit or the layout of the wooden hut with its, so called wyżka, which was a kind of a chamber-garner located in the upper floor, under the roof of the hut, just above the white chamber. Of the rich palette of Orava region rituals connected with shepherd’s and agricultural lifestyles as well as the whole annual cycle only some relics and echoes remained.

It wasn’t until recently that the music culture of Orava finally saw some historical phonographic resources. In 1904, that is when the first in Polish territory recording of the folk singing was made on a wax cylinder in Zakopane, a historian Jerzy Teisseyer went on a trip to Babia Góra. It was him who later initiated collecting lyrics of forgotten religious songs, but also commonly sung folk songs. Most probably under his influence the collecting work was then taken up by rev. Ferdynand Machay   (1889–1967). Between 1924 and 1934 well over a hundred Orava songs (80 melodies and 22 variants) were written down by a teacher from Lipnica Wielka, Emil Mika (1896-1941) who was the son of an organist from Lipnica. He focused on villages of Lipnica Wielka and Mała, Orawka, Chyżne, Przywarówka, Podwilk, Polana, Jabłonka and Kiczory. The collection was published in small circulation in 1934 by the efforts of The Spisz-Orava Society (Mika 1934). A musicologist Adolf Chybiński also got very interested with the music of the region and thus prepared the first elaboration of Orava songs (Mika, Chybiński 1957).

The first phonographic echoes of Górna Orawa (Upper Orava) can be found in the recordings made just before the WW1 by Juliusz Zborowski in Nowy Targ. An unknown performer, whom may well be Zborowski himself, sang onto the phonograph several melodies called “Oravian”, such as Kieby było nie świtało, Wiyrskiem posła, wiyrskiem zasła, noted down by Mierczyński as “Oravian melodies”. Also, well-known Bartuś Obrochta performed for the needs of the recording two Oravian melodies – Ozwodna and Bez zielone jare zytko. Unfortunately, in the mid-war period no researchers equipped with a phonograph reached Orava region. It wasn’t until the 1950s with their Musical Folklore Collecting Campaign that the area lived to see the first phonographic harvest in a form of documentary work of the members of the staff of Cracow Musical Folklore Collecting Campaign, that is presented in this publication. The recordings were made in as few as five villages and towns: in 1952 in Piekielnik which is the place where Orava borders with Podhale Niżne (that Podhale influence can be clearly heard in the recordings from this village), and in the following year in Lipnica Wielka and Lipnica Mała and in Zubrzyca Górna and Zubrzyca Dolna.

The purpose of this publication is to provide the listeners with the repertoire together with its registered layer of stylistic performance as preserved, after-war corpus of resources for history of Orava music. The album is opened by the recordings from Piekielnik in which we can hear music with probably the most numerous  examples of coexistence of Oravian and Podhale features. Songs of Orava lack choruses and most often take form of a two or four-line verse with twelve or (less often) six syllables in each line. Performing songs also in Slovak language is very typical for the region. Part-song in parallel thirds does take place among Oravian performers, but it usually happens in cadences or in small parts of melodies in major keys which also differentiates the region from Podhale. Hungarian influence can be noticed in dances – both in the style and way of instrumental performance (in which Oravian musicians sometimes try to muster the temperament and charisma of Hungarian ensembles) as well as in the nomenclature (in Orava the name ciardaś is used however for the dances with Vlachs genesis). The oldest set of Oravian ensemble consists of the violin and the three-string bass and was extended with a second fiddler – sekund, locally called also as kontrarz (counterpart), who played harmony to the melody played by the first fiddler (so called as prym) on “d” and “a” strings. In the recordings there are examples of archaic way of treating bass as a bourdon and a rhythmic instrument.

Orava remains under significant influence of Podhale, yet it resisted assimilation of Podhale musical scale which is almost completely absent here. It is mostly the style of singing and performance that determine the individuality of Orava music.

Listen all the tracks from CD and read English summary in booklet

  1. 1. Ozwodna Jescek nie tańcował, ej dopiero zacynam Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:07
  2. 2. Krzesany Kiebyś se był nie wymyśloł Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 0:48
  3. 3. Puoniechajmyz kuochanecki, weźmy sobie ciupazecki Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:18
  4. 4. Sabałowa Ej, krzyzu na Giewoncie, ej, nie zapuomnym uo cie Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:03
  5. 5. Ej, nie ta mi je rózo, ej, có sie w polu huzio Anna Wesołowska, Maria Cabała 1:22
  6. 6. Puo cóześ tu przysła, siwo mgła, siwo mgła Anna Wesołowska, Maria Cabała 0:58
  7. 7. Polka drobna Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 0:47
  8. 8.Dalij, chłopcy, dalij, kolebka sie wali Anna Wesołowska, Maria Cabała 1:39
  9. 9. Zielony trownicku, ej, jo sie na cie gniywom Józef Banaś, Edward Gogolak, Tadeusz Miśkowiec, Stanisław Szuba, Władysław Pieróg 0:26
  10. 10. Puowiydz mi, chłopoku, puowiydz mi dokładnie Anna Wesołowska, Maria Cabała 0:39
  11. 11. W studni woda dudni, ej, nie bedym je brała Anna Wesołowska, Maria Cabała 0:48
  12. 12. Takie mi kochanek puozdrowienie posłoł Anna Wesołowska, Maria Cabała 0:54
  13. 13.Niy mogym, niy mogym do wiyrska wychuodzić Józef Banaś, Edward Gogolak, Tadeusz Miśkowiec, Stanisław Szuba, Władysław Pieróg 0:52
  14. 14. Ked sa żytko zeleniało z jara pri potoczku Anna Wesołowska, Maria Cabała 1:39
  15. 15. Zielona Dziadusiowa Ta wodzicka bystro spod wiyrsycka wysła, ni mogem jom zastawić Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 0:58
  16. 16. Polka weselna Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 0:49
  17. 17. Pytacka Moje kuochanecki, ej, dałyście sie mi znać Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:17
  18. 18. Pytacka Kiedy jo se uumrym, ej, pozdrówcie dziywcyne Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:16
  19. 19. Zadudoj, dudosku, na mojym sałasku Anna Wesołowska, Maria Cabała 0:32
  20. 20. Walczyk słowacki Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:08
  21. 21. Kie cie bedo cepić, spoźryj do tragarza Anna Wesołowska, Maria Cabała 0:46
  22. 22. Ozwodna Ej, nie pudym ku tobie, zielony gojiku Stanisław Zapotoczny, Józef Zapotoczny, Józef Szczerba, Ignacy Nowak 1:14
  23. 23. Siwodo, siwodo, siwodzicko wodo Anna Wesołowska, Maria Cabała 1:16
  24. 24. uOto dzień chwały, święty nasz patroni Józef Banaś, Edward Gogolak, Tadeusz Miśkowiec, Stanisław Szuba, Władysław Pieróg 1:47
  25. 25.Dunajeckie równie, zakuopiańskie turnie Józef Banaś, Edward Gogolak, Tadeusz Miśkowiec, Stanisław Szuba, Władysław Pieróg 0:39
  26. 26. Nie pudem ku tobie, sama przydzies ku mnie Józef Banaś, Edward Gogolak, Tadeusz Miśkowiec, Stanisław Szuba, Władysław Pieróg 1:13
  27. 27. Stara polka Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 1:03
  28. 28. Ta lipnicko nuta nika nie zaginie Rozalia Pakosz 0:30
  29. 29. Szkoda tia, szuhajku, że za wodom bywasz Anna Pakosz 0:13
  30. 30. Lipnica, Lipnica, to piykne miastecko Maria Zubrzycka 0:26
  31. 31. Panie Jezusicku, dej ta nam pogodę Maria Zubrzycka 0:40
  32. 32. Pytają sie ludzie, gdzie sie plotki bierom Maria Zubrzycka 0:38
  33. 33. Sabała, Sabała, Sabałowe dzieci Stefan Pastwa 1:50
  34. 34. Na lipnickiej [wodzie] jeleń wode pije Śpiewa grupa dziewcząt 0:35
  35. 35. W lesie koło młyna rośnie jarzębina, nie me ją kto wyrąbać Śpiewa grupa dziewcząt 0:55
  36. 36. Nie znam, nie znam, czo mam robić, czy wandrować, czy sa żenić Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 0:51
  37. 37. Ta matka szczęśliwa, co ma syna księdzym Anna Pakosz 0:32
  38. 38. Jesce sie nie wydom, jesce roczek poczkom Maria Zubrzycka 0:40
  39. 39.Z góry, chłopcy, z góry, od wyśniego kóńca Stefan Pastwa 1:12
  40. 40. Ej, idom se gąs-icki z wysokiej turnicki, ej i tak sobie gęgają Stefan Pastwa 1:14
  41. 41. Znom takiego ptoska w lesie, có dwojakie jojka niesie Anna Pakosz 0:26
  42. 42. Nie bede jo siecki rzezoł, bo jo mały pachołek Anna Pakosz 0:18
  43. 43. Ciardaś orawski W piecu mróz, w piecu mróz, na nolepie rosa Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 0:44
  44. 44. Byłak na sałasie, nie dali mi syra Maria Zubrzycka 0:28
  45. 45. Piórecko mi dała, wiyrsycek zerwała Maria Zubrzycka 0:33
  46. 46. Ni mom nic, ni mom nic, ej, woda mi zabrała Stefan Pastwa 1:27
  47. 47. Kopała studniczku, kopała studniczku, pozerała do nie, aka je hlboka, aka je sziroka Maria Zubrzycka 0:48
  48. 48. Ej, Giewoncie, Giewoncie, odmalować dom cie Śpiewa grupa dziewcząt 0:47
  49. 49. Polka Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 1:13
  50. 50. Przyjechalimy tu po wodzie, po lodzie Stefan Pastwa 1:23
  51. 51. A jo sobie z góry jade, trzaski zbiyrom, na wóz kłade Anna Pakosz 0:21
  52. 52. Niesem ci piórecko na piórecku hocki Emilia Omylak 0:17
  53. 53. Ładna parka, ładna, nie trza je malować Emilia Omylak 0:30
  54. 54. Dobrze wam, muzycy, na stolicy siedzieć Śpiewa grupa dziewcząt 0:36
  55. 55. Poleczka cygańska Rum ta dra ta  Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 0:51
  56. 56. Zatańcuj se, młodo, w tyj śtofowej sukni Maria Zubrzycka 0:38
  57. 57. Dy sie ty, młody pon, duzo nie zubuozys Anna Pakosz 0:25
  58. 58. Polka Stefan Pastwa 1:21
  59. 59. Kie jo se zajade do nieba na krowie Anna Pakosz 0:22
  60. 60. Kie jo se zajade do piekła na uośle Rozalia Pakosz 0:28
  61. 61. Zahucały hory, zahucały lasy, dzie sie popodziały moje młode casy Rozalia Pakosz 0:37
  62. 62. Zahuczały góry, zahuczały lasy, gdzieze sie podziały moje młode czasy Emilia Omylak, Anna Pakosz, Maria Zubrzycka 1:34
  63. 63. Nie bede jo w polu orał ani siał Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 0:56
  64. 64. Kie jo pasła bydło, widziałak strasydło Anna Pakosz 0:27
  65. 65. Ja som baca welmi stary, ja uż idiem prestawať Rozalia Pakosz 0:45
  66. 66. Ej, z mojego Janicka bedzie setny zbójnik Stefan Pastwa 1:49
  67. 67. Poďme, chlapci, poďme zbijať, bo ňemame za čo pijať Rozalia Pakosz 0:30
  68. 68. Ciardaś orawski Pytajom sie ludzie, kany jo mam pole Józef Kostyra, Jan Kidoń, Ignacy Kostyra 0:47
  69. 69. Wszeci pani kazali, żeby diewcza zwiazali na retiażku Rozalia Pakosz 0:37
  70. 70. Zabili Janicka przy zielonej studni Anna Pakosz 0:24
  71. 71. Smutny jo se, smutny, bo mie mają zabić Śpiewa grupa dziewcząt 0:37
  72. 72. Ej, rogate koziny posły do doliny Anna Pakosz 0:38