Tradycje pogrzebowe na Kurpiach. Gmina Kadzidło cz. 1

“Tradycje pogrzebowe na Kurpiach. Gmina Kadzidło cz. 1
Nagrania dokumentalne zrealizowane w 2019 r.

ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN
ISPAN Contemporary Field Recordings vol. 1

Wydawca: Instytut Sztuki PAN, 2021

Niniejszy album prezentuje współczesne nagrania terenowe zrealizowane na jesieni 2019 roku na Kurpiach. Na treść pierwszej części planowanej serii poświęconej tradycjom pogrzebowym na Kurpiach składają się pieśni oraz modlitwy pogrzebowe wykonywane na terenie 4 wsi leżących w gminie Kadzidło – Krobi, Golanki, Klimek oraz Wachu. Oprócz zawartego w wydawnictwie materiału muzycznego, zarejestrowano w ramach badań także wywiady z wykonawcami – na podstawie zdobytych podczas rozmów informacji powstał towarzyszący nagraniom esej etnomuzykologiczny. Łącznie w gminie Kadzidło nagrano 8 godzin wywiadów oraz niemal 9 godzin śpiewów i modlitw. Niniejsze wydawnictwo stanowi jedynie przyczynek do przeprowadzenia dalszych szerszych badań na terenie całej gminny, regionu czy – w dalszej perspektywie – w skali ogólnopolskiej.

Recenzja albumu Dr hab. Katarzyny Smyk, prof. UMCS:
“Przedłożony do recenzji dwupłytowy album pt. Tradycje pogrzebowe na Kurpiach. Gmina Kadzidło cz. 1, realizowany przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, w pełni zasługuje na publikację. Stanowi on bowiem – pomijając oprawę graficzną, która jest doskonała – prezentację fragment obrzędu w postaci śpiewów grupowych Kurpiów. Prezentowane są one w szerokim kompleksie (od 88 do 102 minut) i pozwalają odczuć modlitewną, kontemplacyjną atmosferę żałoby i pogrzebu. Co ważne, nagrania zamieszczono na dwóch płytach – CD oraz DVD, przy czym ta druga wersja ułatwia dostęp do plików, co pokazuje, że Redaktorzy zachęcają różnorodnych odbiorców do korzystania z nagrań (np. przez wybór folderów i plików na płycie DVD).
Na wysoką ocenę zasługuje obszerne (s. 5-65) opracowanie Tradycje pogrzebowe we wsi Krobia, Kadzidło, Klimki, Golanka i Wach – przyczynek do badań nad obrzędowością pogrzebową Kurpi i jej współczesnych przemian (notabene, czy jej autorem jest również J. Jackowski, który napisał parę akapitów wstępu od wydawcy?). Opracowanie to, wykorzystujące archiwalne i współczesne zdjęcia (w tym – z badań terenowych, w czasie których dokonano publikowanych tu nagrań), w sposób uporządkowany i wyczerpujący prezentuje tytułową obrzędowość i jej przemiany. Zwróciłabym jednak uwagę, że Autorzy oddali głos swoim rozmówcom, Kurpiom, członkiniom i członkom grup śpiewaczych – to nadaje wiarygodności analizie, wpisując ją w nurt podmiotowych rekonstrukcji kulturowego obrazu obrzędu. Booklet jest więc nie tylko zachęcający do posłuchania „serca” tego albumu – śpiewów, ale też umiejscawia je w szerokim kontekście kulturowym.
Na koniec, zaznaczmy, że recenzowany album otwiera nową serię IS PAN, którą zatytułowano IS PAN Contemporary Field Recording, która będzie prezentowała najnowsze nagrania ze Zbiorów Fonograficznych IS PAN. Uzupełni tym samym obraz przemian kultury tradycyjnej w Polsce na przykładzie przemian dotyczących muzyki. Zyskają na tym nie tylko etnomuzykolodzy, ale też folkloryści, etnologowie, antropolodzy kultury; tak badacze, jak animatorzy, edukatorzy, media. Kultura polska zyskuje zaś wzorcową realizację dobrej praktyki w ochronie dziedzictwa – w modelu partycypacyjnym i z szacunkiem dla Depozytariusza naszej tradycji, jakimi są formalne i nieformalne grupy śpiewacze.
W konkluzji powtórzę: przedłożony materiał rekomenduję do publikacji.”

Recenzja albumu prof. dr hab. Piotr Dahlig:
“Wydawnictwo plasuje się w rzędzie nowych i wybitnych osiągnięć w dziedzinie wiedzy o kulturze tradycyjnej, w szczególności religioznawstwa – jako poświęcone pobożności ludowej, zakorzenionej w dawnych wiekach i nadal aktualnej – ponadto etnologii/etnografii, muzykologii. Niezależnie od walorów historycznych, etnograficzno-regionalnych i rekolekcyjnych dla każdego wiernego, jest ono wzorcowym, kompleksowym opracowaniem etnomuzykologicznym. Wszystkie elementy studium tematu zostały znakomicie wydobyte i uzgodnione. I tak harmonizuje strona merytoryczna, tj. opracowanie naukowe dr. Jacka P. Jackowskiego oraz dziedzina dokumentacyjna źródłowa w postaci zarówno płyty CD jak i DVD. Wyważona jest perspektywa wewnętrzna kurpiowska, w szczególności w częstym powoływaniu się na wyniki wywiadów i wypowiedzi samych mieszkańców gminy Kadzidło, jak i zewnętrzny wzór opisu etnografii wykonania muzycznego, śpiewu w kontekście kultury. Wydawnictwo to wnosi też pewną równowagę w rozumieniu kultury regionalnej/ludowej, przywraca proporcje między upowszechnioną, okolicznościową, barwną realizacją folklorystyczną i nutami „skocznymi”, a tą drugą połową życia wewnętrznego, z wyboru lub z konieczności zwróconą ku Transcendencji. Zwraca uwagę fakt, że przedstawiona tradycja, zgodna z Magisterium Kościoła, była szczęśliwie pozostawiona samej sobie przez władze polityczne w PRL.
Inna pomyślna koincydencja – to spotkanie stosunkowo dobrze zachowanej, lecz niestety zanikającej ekspresji kultury, z doskonałą techniką utrwalania dźwięku i obrazu. Trafne rozeznanie potrzeb badawczych dobrze rokuje na przyszłość, skoro autorzy wydawnictwa ujęli je jako część pierwszą (gmina Kadzidło).”

Posłuchaj utworów oraz zobacz booklet

  1. Barbaro Święta, Perło Jezusowa Zespół śpiewaczy z Krobi 7:06
  2. Szczęśliwy, kto sobie patrona Józefa ma za opiekuna Zespół śpiewaczy z Krobi 6:22
  3. Lecą latami jakby skrzydłami życia mego momenta Zespół śpiewaczy z Krobi 5:41
  4. Niech monarchowie miasta swe budują Zespół śpiewaczy z Krobi 5:30
  5. Modlitwa zwana Różańcem krótkim za zmarłych Zespół śpiewaczy z Krobi 2:04
  6. Aniele Stróżu oraz mój patronie Zespół śpiewaczy z Krobi 7:32
  7. Ja wasz sercem jestem cały Zespół śpiewaczy z Krobi 2:47
  8. Duszo kochana, w grzechu zmazana Zespół śpiewaczy z Krobi 4:27
  9. Cokolwiek w świecie jest, wszystko marność Zespół śpiewaczy z Krobi 7:16
  10. W Krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie Zespół śpiewaczy z Krobi 3:56
  11. Ach mój Jezu, mój kochany, toć to twarde łoże Zespół śpiewaczy z Krobi 7:08
  12. Ach, Ojcze pełen litości, spojrzyj na owe dusze Zespół śpiewaczy z Krobi 2:51
  13. Żegnam cię, mój świecie wesoły Zespół śpiewaczy z Krobi 8:13
  14. Na cmentarzu mieszkać będę Zespół śpiewaczy z Krobi 4:48
  15. Już idę do grobu smutnego, ciemnego Zespół śpiewaczy z Krobi 6:09
  16. Modlitwa zwana Różańcem krótkim za zmarłych na zakończenie pogrzebu Zespół śpiewaczy z Krobi 5:00
  17. Zapada zmrok, już wszystkie światła gasną Zespół śpiewaczy z Krobi 2:55
  18. Witaj, Królowo nieba i Matko litości Zespół śpiewaczy z Golanki 6:52
  19. Barbaro Święta, Perło Jezusowa Zespół śpiewaczy z Golanki 8:22
  20. Szczęśliwy, kto sobie Patrona Józefa ma za Opiekuna Zespół śpiewaczy z Golanki 9:02
  21. Ja wasz sercem jestem całym Zespół śpiewaczy z Golanki 3:42
  22. Wieczny odpoczynek racz mu dań, Panie Zespół śpiewaczy z Golanki 0:47
  23. Aniele Stróżu oraz mój Patronie Zespół śpiewaczy z Golanki 7:22
  24. Och, mój smutku, ma żałości Zespół śpiewaczy z Golanki 11:33
  25. Już idę do grobu ciemnego, smutnego Zespół śpiewaczy z Golanki 6:19
  26. Żegnam cię, mój świecie wesoły Zespół śpiewaczy z Golanki 7:49
  27. Pamiętaj, człowiecze, na Jezusa, jak drogo kupiona twoja dusza Zespół śpiewaczy z Golanki 9:05
  28. Modlitwa na zakończenie pogrzebu Zespół śpiewaczy z Golanki 6:20
  29. Zapada zmrok, już wszystkie światła gasną Zespół śpiewaczy z Golanki 3:53
  30. Aniele Stróżu oraz mój patronie Zespół śpiewaczy z Klimek 7:52
  31. O Matko Boska, przyjmij ten Różaniec Zespół śpiewaczy z Klimek 2:57
  32. Na cmentarzu mieszkać będę Zespół śpiewaczy z Klimek 5:36
  33. Na śmiertelnej mej pościeli Zespół śpiewaczy z Klimek 5:42
  34. Lecą latami jakby skrzydłami życia mego momenta Zespół śpiewaczy z Klimek 8:04
  35. Niech monarchowie miasta swe budują Zespół śpiewaczy z Klimek 7:15
  36. Żegnam cię, mój świecie wesoły| Zespół śpiewaczy z Klimek 11:08
  37. Modlitwa na zakończenie pogrzebu Zespół śpiewaczy z Klimek 9:41
  38. Cokolwiek w świecie jest, wszystko marność Zespół śpiewaczy z Klimek 6:15
  39. Dobrze złączone imiona one Zespół śpiewaczy z Klimek 9:36
  40. Aniele Stróżu oraz mój patronie Zespół śpiewaczy z Klimek 6:48
  41. Zazitaj, Królowo różanca świantego Zespół śpiewaczy z Wachu 3:40
  42. Szczęśliwy, kto sobzie Patrona Józefa ma za Opiekuna Zespół śpiewaczy z Wachu 9:05
  43. Jezus, Maria, Józef to kochanie moje Zespół śpiewaczy z Wachu 4:50
  44. Miałem ci ja w sercu Jezusa miłego Zespół śpiewaczy z Wachu 6:54
  45. Niech Jezus Chrystus będzie pochwalony Zespół śpiewaczy z Wachu 4:53
  46. Cokolziek w świacie jest, wszystko marność Zespół śpiewaczy z Wachu 5:53
  47. Aniele Stróżu oraz mój patronie Zespół śpiewaczy z Wachu 6:00
  48. Lecą latami jekby skrzydłami życia mego momenta Zespół śpiewaczy z Wachu 6:09
  49. Żegnam cię mój śwecie wesoły Zespół śpiewaczy z Wachu 8:48
  50. Już idę do grobu smutnego, ciemnego Zespół śpiewaczy z Wachu 8:34
  51. Chwała bądź Bogu w Trójcy jedynemu Zespół śpiewaczy z Wachu 1:59
  52. Modlitwa na zakończenie pogrzebu Zespół śpiewaczy z Wachu 2:26
  53. Duse rzewnie zapłakały Stefan Madrak 0:41
  54. A, a, a, przyjdzie godzina Stefan Madrak 0:32
  55. Ach, nieskończony, litościwy Boże Stefan Madrak 0:24
  56. Barbaro Święta, Perło Jezusowa Stefan Madrak 0:40